„Szczery gniew jest jedną z największych twórczych potęg wszechświata”
Terry Pratchett „Trzy wiedźmy”
ZDARZENIE – → MYŚLENIE –→ EMOCJA – → INFORMACA + ENERGIA = POTRZEBA –→ DZIAŁANIE – → ZADOWOLENIE
PODSTAWOWE POTRZEBY: potrzeba bezpieczeństwa umożliwia zdobycie pokarmu i odpoczynek, potrzeba intymności decyduje o stawianiu granic. By wziąć potrzebę trzeba uruchomić stawianie agresję (np. tupnięcie nogą, podniesiony głos).
Dziecko ma potrzebę natychmiastowej gratyfikacji (pokarm, obecność matki, higiena, przytulanie) wraża tą potrzebę złością, jest to postawa roszczeniowa. Matka reaguje, zaspakaja potrzeby dziecka, ucząc jednocześnie odraczania gratyfikacji. Dziecko, które ma zaspokojone podstawowe potrzeby uczy się cierpliwości, zaufania, akceptacji i racjonalnego podejścia do zaspakajania potrzeb. Jeżeli potrzeby małego dziecka były frustrowane, dziecko nie nauczyło się w bezpieczny sposób odraczać gratyfikacje, w dorosłym życiu będzie prezentowało postawę roszczeniową. (Uzależnienie to natychmiastowa gratyfikacja MNRU)
DZIAŁANIE z czym mam trudność a co jest dla mnie łatwe?
- wzięcie odpowiedzialności za potrzebę (posiadanie długopisu)
- sposób realizacji działania
- przystąpienie do działania
- przewidywanie skutków (na ile mogę interweniować)
- wyrażenie siebie, okazanie siebie, otwarcie się, postawienie granic, ujawnienie swoich wartości, pretensji (są osoby, które mogą czuć lęk przed obnażeniem siebie, mechanizm unikania złości lub chronicznej złości)
- konsekwencja w działaniu
- STOP
Kobiety z natury są przygotowywane do rozpoznawania i zaspakajania potrzeb systemu rodzinnego, zwłaszcza potrzeb dziecka. (Czasem na złość otoczenia reagują poczuciem winy, choć nie zawsze jest to uzasadnione)
Mężczyźni z natury wykorzystują złość do wywierania wpływów, kształtowania świata (zdobywają pokarm, budują dom)
CZYNNIKI UTRUDNIAJĄCE PRZEŻYWANIE ZOŚCI:
- Nieracjonalne opinie o zdarzeniu – nadinterpretacja
- Unikanie złości
- Chroniczna złość
- Sztywne przekonania co do złości – osobiste schematy
- Trudności w rozpoznawaniu potrzeb
- Trudności w wyrażaniu siebie (swoich opinii, próśb, granic)
- Brak umiejętności rozwiązywania problemów
- Brak umiejętności zdrowego zaspakajania potrzeb
Sposób wyrażania mówienia o swojej złości: JESTEM ZŁY – to mnie określa, wartościuje jako osobę złą.
Mów JA CZUJĘ ZŁOŚĆ kiedy robisz, mówisz (opisz zachowanie) to określanie zachowania nie osoby.
ZŁOŚĆ jest to nieprzyjemny stan emocjonalny w różnym stopniu intensywności (od podirytowania do szału)
Pochodne złości: irytacja, niechęć, zazdrość, uraza, wrogość, nienawiść, furia, szał, ……………………………………………………………
- Reakcje organizmu:
- napięcie mięśni,
- zmarszczenie brwi,
- sztywne nogi,
- zaciśnięte pięści,
- zaciśnięte szczęki,
- suchość w gardle,
- skurczony żołądek
Organizm przygotowuje się do ATAKU
- Przyspieszony oddech – organizm dostarcza więcej tlenu do napiętych mięśni
- Przyspieszone bicie serca, rośnie ciśnienie krwi – organizm przygotowuje się dużego wyrzutu energii
PRZESZKODY W WYRAŻANIU ZŁOŚCI
- Sztywne przekonania dot. Złości (np. złość piękności szkodzi, złość to słabość, złość to zło)
- Unikanie kontaktu ze złością
- Chroniczna złość/ uzależnienie od złości
- Trudności w rozpoznawaniu potrzeb
- Trudności w stawianiu granic
- Wyniesiony z domu pochodzenia trening tłumienia złości (kary za okazywanie złości)
- Lęk przed złością (złość = przemoc)
ZABURZENIE W PRZEBIEGU ZŁOŚCI
- Brak uświadomienia złości
- brak umiejętności ich rozpoznawania sygnałów z ciała (nie wiem co się ze mną dzieje)
- zaprzeczanie
- minimalizowanie
- usprawiedliwianie (celem uniknięcia działania)
- projekcja (inni się na mnie złoszczą)
- Brak działania mimo świadomości odczuwania złości
- Zmieszanie (nie wiem co robić)
- Niemoc (wiem co robić ale nie mogę, nie potrafię)
- Ustępowanie, dostosowanie (uleganie innym z lęku)
- Autodestrukcja (uzależnienia, choroby, bóle, zaburzenie jedzenia, samookaleczanie)
- Zaniedbywanie siebie (higiena, zdrowie, ubiór, rozwój osobisty)
- Świadome nie komunikowanie (lęk przed konfliktem, zranieniem, ludzie nie będą mnie lubić, obrażą się na mnie)
Osoby hamujące złość mają trudność w rozpoznawaniu własnych potrzeb. Czasem osoba identyfikuje złość ją jako inną emocję np. lęk, smutek, żal. Unikanie złości i jej gromadzenie może powodować niekontrolowane wybuchy agresji wobec siebie lub innych osób, izolowanie się,
CHRONICZNA ZŁOŚĆ
- Nadmierne uświadomienie
- Nadmierne wyczulenie na sygnały zapraszające do złoszczenia się
- Słabe wyczulenie na inne emocje
- Nadinterpretacja sygnałów złości
- Koncentracja na złości
- Myślenie paranoidalne
- Nadmierne działanie
- Gwałtowność , impulsywność, wybuchowość, zastraszanie
- Nadmierne działanie (atakowanie, bronienie siebie)
- Brak kontaktu z otoczeniem
- Brak zdolności racjonalnego myślenia
- Utrata kontroli
- Agresja (werbalna lub fizyczna)
- Trudności w wycofaniu się ze złości
- Roztrząsanie, nakręcanie się
- Cykliczność
- Ekscytacja złością (uzależnienie od złości)
- Nadkontrola, przemoc owość
- Wybuchy agresji przy konfrontacji (lęk przed ujawnieniem obrazu siebie, lęk przed coming out)
- Umoralnianie innych, „święte oburzenie”
- Autodestrukcja, tendencja do produkcji adrenaliny (sporty ekstremalne, szybka jazda)
- Irracjonalna zawiść, zazdrość
- Funkcje chronicznej złości:
- Uzyskanie władzy nad innymi
- Uzyskanie prestiżu w oczach innych (umoralnianie)
- Zachowanie emocjonalnego lub/i fizycznego dystansu wobec innych
- Utrzymywanie związków/relacji opartych na silnych bodźcach (mocne uderzanie przy powitaniu, silne poklepywanie, trącanie innych, zaciskanie pięści, złośliwości słowne, przytyki)
- Obrona przed własnym lękiem, wstydem
- Obrona przed emocjami miękkimi (wzruszenie)
- Obrona przed zranieniem, bólem, smutkiem
- Możliwość przełączania emocji (psychoaktywna funkcja złości MNRU)
PRACA NAD ZŁOŚCIĄ
- Sposoby konstruktywnego radzenia sobie ze złością
- Rozmowa z przyjacielem, terapeutą
- Rozmowa ze sobą
- Wysiłek fizyczny
- Zasady uczciwego starcia
- Afirmacje
- Odroczenie reakcji
- Relaksacja, medytacja
- Praca nad przekonaniami
- Asertywne wyrażanie złości
- Hamulec bezpieczeństwa (kartka bezpieczeństwa)
- Umiejętność rozpoznawania potrzeb
- Pozytywne aspekty złości:
- Jest sygnałem, że dzieje się coś złego
- Pomaga rozpoznawać własne potrzeby
- Jest ostrzeżenie dla innych, że coś jest nie w porządku
- Daje energie niezbędną do obrony, przetrwania w trudnych warunkach, przeciwstawiania się (przemoc)
- Likwiduje poczucie rozpaczy, bezradności
- Wyzwala i stymuluje zmianę, rozwój
- Umożliwia stawianie granic
- Negatywne aspekty złości:
- Gwałtowne użycie złości może prowadzić do stosowania przemocy
- Gwałtowne użycie złości powoduje wstyd, poczucie winy, lęk urazę
- Gwałtowne używanie złości powoduje że ludzie nas unikają.
DZIĘKUJĘ 🙂